Wat is het Centraal Planbureau?

Er zijn twee instanties die vaak genoemd worden in de media als wordt gesproken over economisch beleid en het verrichten van onderzoek naar economische en maatschappelijke thema's. Eén van deze instanties is het Centraal Bureau voor de Statistiek: het bekendste statische bureau van Nederland dat data verzamelt over Nederland en de Nederlandse samenleving.

De andere instantie die vaak in één adem wordt genoemd met het CBS is het Centraal Planbureau (afgekort: CPB). Het CPB is bij de Nederlandse bevolking vooral bekend van het doorrekenen van de verkiezingsprogramma's van politieke partijen rond verkiezingstijd. Maar dit is slechts één van de taken van dit bureau.

In dit artikel gaan we nader bekijken wat het Centraal Planbureau precies voor instantie is en wat de belangrijkste publicaties zijn.

Wat voor instantie is het Centraal Planbureau?

Het Centraal Planbureau staat bekend als hét economisch onderzoeksinstituut van Nederland.

De kerntaak van het CPB bestaat uit het doen van economisch wetenschappelijk onderzoek zoals het opstellen van analyses en ramingen (prognoses). Op deze wijze ondersteunt het CPB beleidsmakers en politici bij het nemen van beleidsbeslissingen.

De informatie die het CBS verzamelt is een belangrijke informatiebron voor de analyses die het CPB uitvoert. Dit verklaart ook het feit dat het CBS en het CPB vaak 'bij elkaar' worden genoemd in de media. Het CBS verzamelt de gegevens op een onafhankelijke wijze en het CPB rekent deze gegevens door in verschillende ramingen om de beleidsmakers te ondersteunen.

Elk jaar stelt het CPB vast naar welke thema's het dat jaar onderzoek gaat doen. De publicatie 'Economisch inzicht voor beter beleid' geeft een weergave van de CPB-aandachtspunten voor de komende jaren. In de woorden van het CPB:

Het CPB ziet de analyse van de Nederlandse economie en de overheidsfinanciën als centrale opdracht. Beleidsmakers zijn hierbij de primaire doelgroep. Het CPB wil een brug slaan tussen de economische wetenschap en beleid. In deze brugfunctie zit de toegevoegde waarde van het CPB.

Het CPB heeft als kernthema's geformuleerd: Internationale Economie, Macro-Economie, Arbeidsmarkt en Sociale Zekerheid, Begroting (uitgaven, belastingen en premies) en Zorg.

Belangrijkste publicaties van het Centraal Planbureau

Elk jaar publiceert het CPB (naast de talloze (beleids-)analyses die het uitvoert) vier grote ramingen. Deze ramingen richten zich op de ontwikkeling van de Nederlandse en de wereldeconomie. Twee van deze publicaties zijn verreweg de belangrijkste van de vier. Hieronder een kort overzicht van deze vier jaarlijkse publicaties.

Centraal Economisch Plan (CEP)

Eén van de twee belangrijkste publicaties. Deze publicatie verschijnt in het voorjaar en geeft in een overzichtelijk rapport (maart 2021: 34 pagina's) in vogelvlucht inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen.

In het rapport dat recent is gepubliceerd wordt bijvoorbeeld gekeken naar de economische ontwikkelingen van 2020, de verwachtingen voor 2021/2022 en de impact hiervan op de overheidsbegroting 2020-2022. Ook wordt inzichtelijk gemaakt wat de belangrijkste verschillen zijn ten opzichte van de laatste raming en wat de impact van deze verschillen is op de gepresenteerde scenario's.

Macro Economische Verkenning (MEV)

De andere belangrijke publicatie. De Macro Economische Verkenning is de raming die jaarlijks verschijnt op Prinsjesdag. Hierdoor is iedereen wel op de hoogte van deze doorrekening aangezien deze publicatie in feite het brondocument betreft voor de Rijksbegroting. De CPB-ramingen vormen namelijk de officiële grondslag voor de Rijksbegroting. De MEV is een uitgebreider rapport dan het CEP.

Het rapport MEV 2021 richt zich in grote lijnen op twee zaken: ontwikkeling Nederlandse economie in 2020/2021 én ontwikkeling Rijksbegroting en koopkracht. Dit zijn voor de hand liggende onderwerpen aangezien dit de kerninformatie vormt voor de Rijksbegroting en de Miljoenennota die op Prinsjesdag wordt gepresenteerd.

December-raming & Juni-raming

De twee laatste ramingen zijn de December-raming en de Juni-raming. Deze ramingen zijn korter dan de twee voorgaande, belangrijkere publicaties. Dit is ook niet vreemd aangezien de December- en Juni-raming kunnen worden gezien als bijgewerkte ramingen van de twee 'grote' publicaties.

Middels voorgaande vier ramingen wordt elk kwartaal (maart-juni-september-december) up-to-date informatie verschaft aan de beleidsmakers voor de belangrijkste gebieden van de Nederlandse economie. Hierdoor worden de beleidsbeslissingen geformuleerd en bepaald op basis van zo actueel mogelijke (economische) informatie.

Samenvattend

Het Centraal Planbureau is het bekendste economische onderzoeksinstituut van Nederland. Het gebruikt onder andere de door het CBS verzamelde gegevens en verwerkt deze in economische analyses en ramingen (prognoses).

Van de verschillende publicaties zijn het Centraal Economisch Plan (voorjaar) en de Macro Economische Verkenning (Prinsjesdag) verreweg de belangrijkste. De verschillende ramingen van het CPB vormen de officiële grondslag voor de Rijksbegroting. Hierdoor vervult het Centraal Planbureau een belangrijke rol voor beleidsmakers en politici bij het nemen van (beleids-)beslissingen.

Bron afbeelding: https://www.cpb.nl/