Generaties zijn grootgebracht met het idee dat het slim is om te sparen voor later.
Want “wie wat bewaart heeft wat”.
Tegenwoordig kun je deze les in twijfel trekken. Het aanhouden van een financiële buffer voor onverwachte kosten is slim, maar voor het rendement hoef je niet meer te sparen.
Dat komt omdat de meeste banken vrijwel géén rente meer uitkeren aan spaarders. Voor zeer vermogenden brengen banken zelfs negatieve rente in rekening.
Betalen om te mogen sparen dus.
In dit artikel gaan we dieper in op het ontstaan van negatieve rente en het feit dat de reële rente op spaargeld (spaarrente minus inflatie) eigenlijk al jaren negatief is.
Wat is negatieve rente?
Wanneer je geld op een spaarrekening zet, leen je het in feite uit aan de bank.
De bank doet er beleggingen mee, leent het uit en gebruikt het als onderpand om zelf meer leningen te kunnen krijgen. Dat is niet hoe veel mensen denken over sparen, maar het verklaart wel waarom je er rente voor krijgt.
De rente die de bank je betaalt over gestald spaargeld is een “risicopremie” als beloning voor het risico dat je loopt als verstrekker van de lening.
Normaal gesproken is die rente positief en krijg je betaald voor het risico dat je loopt wanneer je geld bij de bank stalt. Die rente wordt hoger naarmate je belooft het geld langer vast te laten staan en lager wanneer je de mogelijkheid wilt hebben om het vrij op te kunnen nemen.
Er is echter al jaren een ontwikkeling gaande waarbij de rente op spaargeld terugloopt en in sommige gevallen zelfs negatief is geworden.
Negatieve rente betekent dus dat je de bank betaalt voor het uitlenen van jouw geld, terwijl jij nog steeds degene bent die risico loopt dat er iets gebeurt waardoor je dat geld niet meer terugziet.
De wereld op z’n kop dus.
Hoe is deze vreemde situatie ontstaan?
Hoe onstaat negatieve rente?
Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan het ontstaan van negatieve rente op spaargeld.
De belangrijkste factor is het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) die de rentes vaststelt die banken ontvangen of moeten betalen wanneer ze er ’s nachts geld stallen. Dit ’s nachts stallen van tegoeden bij de ECB is verplicht voor alle commerciële banken.
Het beleid van de ECB is erop gericht om consumptie aan te jagen en inflatie te stimuleren, omdat zij ervan overtuigd is dat dit goed is voor de economie. Het verhogen en verlagen van de rente is een belangrijk “wapen” dat de ECB hiervoor kan inzetten.
De afgelopen jaren heeft de ECB de rente die commerciële banken betalen steeds verder verlaagd, zodat deze zelfs negatief is geworden. Banken betalen dus een boeterente wanneer ze tegoeden aanhouden. Dit zou commerciële banken moeten stimuleren dit geld snel uit te lenen aan bedrijven en consumenten, wat de economie een boost zou moeten geven.
In de praktijk zijn commerciële banken de negatieve rente die zij zelf moeten betalen (deels of volledig) gaan doorberekenen aan spaarders…
Het ziet er niet naar uit dat de rente de komende jaren sterk zal gaan stijgen. Dit komt omdat er door de vele Corona steunmaatregelen grote hoeveelheden goedkope leningen nodig zijn om de economie te herstellen. Daarnaast neemt de vergrijzing in onze samenleving toe, waardoor er steeds meer oudere mensen zijn die méér sparen en minder consumeren.
De Nederlandse Bank rapporteerde begin 2021 dat Nederlandse huishoudens in 2020 exceptioneel veel geld hebben ondergebracht bij banken. Ze stalden gezamenlijk 42 miljard euro op hun (spaar)rekeningen; dat is twee keer zoveel als in 2019.
Terwijl méér sparen nu juist is wat banken graag willen ontmoedigen.
Welke banken berekenen negatieve rente?
Negatieve rente doorberekenen is een zéér klantonvriendelijke maatregel.
Daarom kiezen veel commerciële banken ervoor om de spaarrentes nét boven of zelfs op de 0% te houden. Dit kunnen consumenten makkelijker accepteren dan wanneer de principiële grens van 0% overschreden wordt en ze moeten betalen om te sparen.
Op het moment van schrijven is bij geen enkele Nederlandse bank de spaarrente hoger dan 1%, meestal is het fors minder. In feite krijg je dus nergens meer rente op je spaargeld.
De meeste banken zijn vanaf 2021 aan vermogende klanten (die meer dan €100.000 spaargeld hebben) negatieve rente gaan doorberekenen. De verwachting is dat dit negatieve rentepercentage verder zal toenemen en de “grens” van €100.000 stapsgewijs verlaagd zal worden.
Het is dus mogelijk dat iedereen op termijn zal betalen om te mogen sparen.
Dit klinkt misschien heftig, maar in de praktijk heeft sparen eigenlijk al jaren een negatief rendement. De inflatie ligt al jaren hoger dan de spaarrente, waardoor sparen leidt tot verlies van koopkracht.
Sparen levert al jaren een negatief rendement
Ook al is de spaarrente flink hoger geweest dan vandaag de dag, de reële rente op spaargeld is al jaren negatief. De reële rente is de rente minus de inflatie. Wanneer het jaarlijkse inflatiepercentage hoger is dan het rente percentage dat je ontvangt, verlies je ieder jaar koopkracht.
Het CPI inflatiepercentage zoals gemeten door het Centraal Bureau voor de Statistiek is al jaren hoger dan de spaarrentes die banken uitkeren. Dus sparen levert al jaren een negatief rendement. Terwijl het lenen van geld door de lage rentes juist erg aantrekkelijk is.
Wanneer je deze factoren naast elkaar legt, is het heel logisch dat vermogende mensen hun geld liever beleggen dan het op een spaarrekening te zetten en dat er recordbedragen geleend worden. Als gevolg daarvan zien we al jaren dat de huizenprijzen exploderen en de aandelenbeurzen steeds weer nieuwe records bereiken.
Wat kun je doen tegen negatieve rente?
Sparen op een spaarrekening levert nauwelijks meer iets op.
Wanneer je meer dan €100.000 spaargeld hebt, betaal je bij de meeste banken een negatieve rente. Maar zelfs wanneer je minder spaargeld hebt en bijvoorbeeld nog 0.05% spaarrente ontvangt, verlies je ieder jaar koopkracht omdat de inflatie hoger is dan je rente.
Het is slim om een financiële buffer aan te houden voor het geval dat je voor onverwachte kosten komt te staan. Maar overtollig spaargeld aanhouden is in een wereld met extreem lage of zelfs negatieve rentes geen winstgevende aanpak.
Wanneer je vermogen wilt opbouwen voor later, is het slimmer om: je (hypotheek)schulden af te lossen zodat je lasten lager worden, je huis te verduurzamen zodat je woonlasten lager worden of te beleggen zodat je vermogen procentueel sneller kan groeien dan de inflatie.
Één ding is zeker, geld op een spaarrekening verliest koopkracht en negatieve rente…
is de wereld op z’n kop!
