In dit artikel bespreken we het beleggen met een hefboom. Een hefboom biedt beleggers kansen maar het brengt ook enorme risico’s met zich mee, zoals onderstaan anekdote over Long-Term Capital Managent illustreert:
De hefboom van Long-Term Capital Management
In 1994 richtte voormalig bankier John Meriwether een hedgefonds op met de naam Long-Term Capital Management. Naast hem waren ook Myron Scholes en Robert C. Merton (winnaars van de Nobelprijs voor de Economie) betrokken bij het fonds. Het fonds richtte zich onder andere op handelen in obligaties (schuldpapier) en opties.
Het rendement in de eerste jaren na oprichting was uitstekend: ongeveer 40% op jaarbasis. Het succes trok andere investeerders aan en al snel groeide het kapitaal dat het fonds kon (her-)investeren. Ook externe financiers (o.a. banken) zagen het succes van het fonds en waren bereid geld beschikbaar te stellen. In 1998 bedroeg het eigen vermogen van het fonds ca. $ 4,72 miljard met daartegenover ca. $ 124,5 miljard aan geleend geld.
De positieve vooruitzichten sloegen in de 2e helft van 1998 abrupt om toen de Russische ‘roebelcrisis’ uitbrak: de Russische overheid was niet langer in staat om aan haar betalingsverplichtingen te voldoen hetgeen zorgde voor paniek bij beleggers. De beleggingen van het hedgefonds ontwikkelden zich hierdoor negatief met een verlies van $ 1,85 miljard in augustus 1998. September 1998 bleek het niet beter te gaan: in de eerste drie weken werd een verlies geboekt van $ 2,3 miljard: het eigen vermogen was hiermee in enkele weken geslonken tot ‘slechts’ ca. $ 600 miljoen.
Het fonds deed zaken met zo goed als iedereen die iets voorstelde op Wall Street. Zelfs een groot deel van het eigen vermogen van het fonds was ingebracht door dezelfde financiële professionals waarmee het zaken deed. Een faillissement zou grote verliezen betekenen voor deze financiële professionals en uiteindelijk uitmonden in een vernietigende kettingreactie in de financiële wereld. Het fonds moest hoe dan ook overeind blijven om een vernietigend ‘rimpel-effect’ te voorkomen.
Er werd een reddingsfonds ingericht van ca. $ 3,6 miljard door de Federale Bank van New York die alle grote internationale banken opriep in te leggen in dit fonds. Uiteindelijk is hiermee het eigen vermogen gestut, een faillissement afgewenteld en is een grote, acute financiële ramp voorkomen. In 2000 is Long-Term Capital Management uiteindelijk opgeheven.
Een belangrijke (zo niet de belangrijkste) reden voor de snelle val van Long-Term Capital Management is de enorme hefboom die het fonds gebruikte voor het behalen van rendement.
In dit artikel gaan wij dieper in op het begrip ‘hefboom’ en beantwoorden we de vragen ‘wat houdt een hefboom in?’ en ‘wat zijn de voor- en nadelen van een hefboom?’.
Wat is een hefboom bij beleggen?
Een hefboom bij beleggen werkt volgens hetzelfde principe als een hefboom om iets zwaars op te tillen: het vergroot de kracht die je uitoefent. Het is dus een hulpmiddel die je eigen kracht vergroot en/of vermenigvuldigd. Dit is een goede denkrichting voor het begrijpen van beleggen met een hefboom.
Hieronder de definitie die wij gebruiken bij een hefboom in het kader van beleggen:
Een hefboom bij beleggen is de verhouding tussen het ‘eigen geld’ en het ‘geleende geld’ dat een belegger gebruikt om een belegging te financieren. De hefboom wordt berekend door de waarde van de belegging te delen door het eigen geld. Als een belegger bijvoorbeeld een beleggingspand aankoopt voor € 200.000, hij € 40.000 eigen geld inbrengt en de overige € 160.000 bij een bank leent, dan is er sprake van een hefboom van 5 (€ 200.000 / € 40.000).
Of een bepaalde hefboom ‘hoog’ of ‘laag’ is hangt af van verschillende factoren. Bijvoorbeeld de risicobereidheid van de belegger of de ‘volatiliteit’ van de belegging (hoe snel iets kan veranderen in waarde). Zo is bij beleggen in vastgoed een hogere hefboom gebruikelijker dan wanneer er wordt belegd in aandelen. De waarde van aandelen kan over het algemeen genomen immers sneller fluctueren dan de waarde van beleggingsvastgoed.
Wat zijn de voor- en nadelen van beleggen met een hefboom?
Het gebruik van een hefboom hangt af van het type belegging waarin wordt geïnvesteerd, maar ook in de beleggingsdoelen en risicobereidheid van de belegger. Bij de analyse van een beoogde belegging is hierdoor niet globaal te zeggen of het gebruik van een hefboom ‘goed’ of ‘slecht’ is: er zijn haast talloze factoren die hier invloed op uitoefenen. Hiernaast zijn er ook niet alleen maar voordelen bij het gebruiken van een hefboom.
Hieronder een korte, globale weergave van de voor- en nadelen van een hefboom.
De voordelen van beleggen met een hefboom
- Kleine eigen inleg/investering
- Vergroten van (investerings-)rendement
- Mogelijkheid toegang tot bepaalde investeringsmarkten (verlagen toetredingsdrempel)
Door gebruik te maken van een hefboom kan een belegger met een relatief kleine eigen inleg een belegging aankopen die enkele keren groter is dan de eigen inleg. Met bijvoorbeeld een inleg van € 1.000 en een hefboom van 1 (enkel eigen geld) kan een belegger slechts voor € 1.000 aan aandelen kopen. Maar met een hefboom van 4 kan een belegger die een hefboom toepast voor € 4.000 aan aandelen kopen (€ 4.000 / € 1.000 = 4). Dus met dezelfde eigen inleg van € 1.000 laat een hefboom je meer beleggingen aankopen.
Niet alleen de grootte en/of hoeveelheid van je investeringsportefeuille neemt toe door gebruik van een hefboom: ook je rendement op geïnvesteerd vermogen neemt toe. Stel dat de aandelen zoals hierboven vermeld in een jaar 10% in waarde stijgen. In het geval van enkel eigen geld (hefboom = 1) is je jaarlijkse rendement 10% (€ 100 waardestijging / € 1.000 geïnvesteerd vermogen x 100% = 10%).
Als gebruik wordt gemaakt van € 3.000 geleend geld naast de € 1.000 eigen geld (hefboom = 4) dan stijgt je jaarlijkse rendement naar 40% (!). Er is dan namelijk sprake van € 400 waardestijging (€ 4.000 aan aandelen gekocht door € 3.000 aan geleend geld), maar slechts € 1.000 aan eigen geld. Hierdoor € 400 waardestijging / € 1.000 geïnvesteerd vermogen x 100% = 40%. Bij gebruik van een hefboom stijgt je jaarlijkse rendement met een factor die gelijk is aan de hefboom (in voorgaand voorbeeld x4).
Als laatste biedt het gebruik van een hefboom toegang tot bepaalde investeringsmarkten die zonder hefboom minder makkelijk of niet te betreden zijn. Een voor de hand liggend voorbeeld hiervan is de vastgoedmarkt. Als je hierin wil beleggen zonder hefboom, dan betekent dit dat je een beleggingspand volledig met eigen geld aankoopt. Je dient dan in sommige gebieden al snel € 200.000 aan eigen geld mee te nemen om überhaupt beleggingsopties te hebben. Als je echter een hefboom van bijvoorbeeld 6 toepast bij investeren in beleggingspanden, dan hoef je voor een pand van € 200.000 ‘slechts’ € 33.333 aan eigen geld mee te nemen. Een aanzienlijk verschil met € 200.000!
De nadelen van beleggen met een hefboom
Het gebruik van een hefboom kent ook risico’s en hoe groter de hefboom, hoe groter de risico’s.
- Kleine ‘remweg’ voor tegenvallers
- Verliezen komen extra hard aan
- Eigenaarschap beleggingen t.o.v. risico’s die daarmee gepaard gaan
Het risico van een kleine remweg voor (onverwachte) tegenvallers bij gebruik van een hefboom komt goed naar voren in het inleidende verhaal over Long-Term Capital Management. De hefboom die het fonds had in 1998 (voordat de problemen begonnen) bedroeg 27,4 (!). Bij een dergelijk hoge hefboom hoeven de beleggingen maar slechts met 3,7% in waarde te dalen om het volledige eigen vermogen te doen ‘verdampen’ en technisch failliet te zijn. Een (te) hoge hefboom is een erg risicovolle manier van beleggingen financieren aangezien waarde schommelingen van enkele procenten niet ongebruikelijk zijn. Zeker niet als wordt belegd in opties, aandelen en obligaties.
Hiernaast is het goed voor een belegger om zichzelf niet blind te staren op de voordelen voor het rendement bij het gebruik van een hefboom. Bij een verlies of waardedaling werkt de hefboom namelijk in het nadeel van de belegger en worden de verliezen juist vergroot door de hefboom. Stel dat bij de € 4.000 aandelen met een hefboom van 4 (hierboven onder ‘voordelen’) er niet een waardestijging van 10% plaatsvindt, maar juist een waardedaling van 10%. Wat doet dit dan met het rendement en het eigen vermogen/geld?
De waardedaling bedraagt dan € 400 waardoor er sprake is van een rendement van -40% (€ -400 / € 1.000 x 100% = -40%). Omdat er ‘slechts’ met een hefboom van 4 is belegd, is er nog steeds sprake van een eigen vermogen van € 600 na de waardedaling (€ 1.000 -/- € 400 = € 600). Maar mocht de waardedaling 25% of meer zijn, dan zijn de beleggingen met € 1.000 of meer in waarde gedaald en is er geen sprake meer van eigen vermogen. Op dat moment is de belegger technisch failliet. Hiertegenover staat dat bij een waardedaling van 10% bij een situatie waarin enkel is belegd met eigen geld, het rendement/verlies ook ‘slechts’ -10% bedraagt.
Een ander nadeel van beleggen met een hefboom is dat de belegger op geen enkel moment eigenaar is van het geleende geld, maar dat hij of zij wel volledig opdraait voor eventuele verliezen. Hiertegenover staat dan echter wel dat hij of zij ook volledig de gerealiseerde winsten ontvangt, dus dit kan worden gezien als ‘elk nadeel heeft zijn voordeel’.
Kortom:
- Hoe groter de hefboom, des te hoger het risico en het rendement
- Hoe kleiner de hefboom, des te lager het risico en het rendement
Samenvattend
De volgende punten zijn goed om te onthouden voor een (beginnend) belegger met betrekking tot (het gebruik van) een hefboom:
- Een hefboom bij beleggen is de verhouding tussen het ‘eigen geld’ en het ‘geleende geld’ dat een belegger gebruikt om een belegging te financieren;
- Het gebruik van een hefboom vergroot de beleggingskracht van je eigen inleg/geld;
- De hefboom wordt berekend door de waarde van een belegging te delen door het eigen geld;
- Het gebruik van een hefboom brengt zowel voor- als nadelen met zich mee;
- Hoe groter de hefboom, des te hoger het risico en het rendement;
- Hoe kleiner de hefboom, des te lager het risico en het rendement;
- Het gebruik van een hefboom hangt af van het type belegging waarin wordt geïnvesteerd, maar ook in de beleggingsdoelen en risicobereidheid van de belegger;
- Elke belegger dient voor zichzelf na te gaan of het gebruik van een hefboom past bij zijn of haar risicobereidheid. Ook is van belang om na te gaan of hij of zij eventuele verliezen wil of (nog belangrijker) kan opvangen mochten beleggingen zich niet ontwikkelen zoals verwacht. Hierdoor is het wel/niet gebruiken van een hefboom een persoonlijke/specifieke afweging.
